نمایشگاه «سارویه»؛ اقدامی هنری جهت مقابله با اصفهان شناسان فیک
تاریخ انتشار: ۶ آذر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۴۸۳۹۰۱
«زمانی که شبکه‌های مجازی گسترده شد،هر فردی از راه رسیدعنوان محقق تاریخ اصفهان را با خود یدک کشید و عجیب اینکه دنبال کننده‌های آن‌ها هم زیاد بودند.همیشه این را گفته‌ام که فردی که مرتکب قتل می‌شودفقط یک نفر را از بین برده است اما فردی که اطلاعات غلط تاریخی می‌دهد،یک و چه‌بسا چندین نسل را گمراه می‌کند»
به گزارش خبرنگار ایمنا، شناسنامه هر شهری بناهای تاریخی آن شهر است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در تاریخی بودن شهر اصفهان شکی نیست اما آنچه این شهر را از شهرهای ایران متمایز کرده است وجود بناهای تاریخی متعدد از دوره‌های مختلف تاریخی است که بنا به گفته بسیاری از کارشناسان این بناها در بی‌خبری کامل شهروندان به حال خود رهاشده و هرروز شاهد تخریب کامل یکی از این بناها هستیم. به همین جهت می‌طلبد در کنار آگاه‌سازی شهروندان از این بناهای تاریخی با اقدامات فرهنگی و هنری نو این بناها را بیشتر به شهروندان اصفهان معرفی کنیم.
خبرنگار ایمنا با «مهدی نجار اعرابی» اصفهان پژوه و مؤلف کتاب «نسخۀ ارم» به مناسبت برگزاری آخرین نمایشگاه عکس انفرادی‌اش با عنوان «سارویه» در رابطه با تاریخ و تمدن شهر اصفهان، به‌ویژه بناها و سازه‌های کمتر شناخته‌شده این کلانشهر کهن به گفت‌وگو نشسته است که در ادامه می‌خوانید.
از چه زمانی بر موضوع اصفهان شناسی و تاریخ این دیار متمرکز شدید؟
عمده فعالیت من از ابتدا با تأکید بر تاریخ اصفهان بوده است. اولین بار مقاله‌ای درباره اصفهان در سن ۱۴ سالگی نوشتم و تا امروز بالای یک‌هزار مقاله نگاشته‌ام. زمانی در حرفه روزنامه‌نگاری در بخش‌های مختلف رسانه از خبرنگاری تا دبیری سرویس فعالیت داشته‌ام.
حدود دو دهه است که درزمینه به تاریخ اصفهان تحقیق و پژوهش می‌کنم. این فعالیت در قالب مقاله، کتاب و نمایشگاه‌های عکس بوده که تاکنون بیش از ۱۰ نمایشگاه عکس برگزار کرده‌ام و بیشتر به معضلات و بناهای کمتر شناخته‌شده اصفهان پرداخته‌ام.
برپایی نمایشگاه‌ها چه میزان در کاهش معضلات بناهای کمتر شناخته‌شده اصفهان مؤثر بوده است؟
اینکه چقدر در این عرصه موفق یا مؤثر بوده‌ام را باید دیگران قضاوت کنند. احساس کردم مطالعه مردم کمتر شده لذا تصمیم گرفتم در قالب عکس مردم را با تاریخ آشتی بدهم.
در سال ۹۹ کتاب «نسخه ارم» را پیرامون منطقه «ماربین» اصفهان نوشتم که مسیر محلۀ بیدآباد تا خمینی‌شهر را بارها طی کردم، حدود ۱۰۸ منبع در این رابطه مطالعه کردم و با معتمدان و پیران به گفت‌وگو نشستم و همه را در قالب کتاب مذکور به چاپ رسانیدم. پیش‌ازاین، نویسندگان دیگری در این رابطه کتاب نوشته بودند اما تأکید آن‌ها بیشتر بر محدوده خمینی‌شهر بود اما من سعی کردم محل به محل این منطقه را معرفی کنم. امروز بیشتر جوانان ساکن در محله‌ها علت نام‌گذاری محل سکونت و زادگاهشان را نمی‌دانند.
همین جوانان بامطالعه این کتاب متوجه شدند نام خانوادگی‌شان چقدر با مفهوم است و ریشه‌های عمیق تاریخی دارد.
چه زمانی به این نتیجه رسیدید مناطق و محله‌هایی که در اصفهان کمتر دیده‌شده و به آن پرداخته‌شده را به‌وسیله عکس و برگزاری نمایشگاه معرفی کنید؟
از سال ۸۶ به بعد در روزنامه‌های مختلف فعالیت می‌کردم. در آن سال‌ها به‌صورت تلفنی به سوالات مردم و مخاطبان درباره شهر اصفهان پاسخ می‌دادیم در این مکالمه‌ها پرسیده می‌شد چرا حمام شیخ بهایی با یک شمع روشن می‌شده؟ و یا می‌پرسیدند اینکه ابن‌سینا در اصفهان مدفون است صحت دارد؟ و صدها سوال و ابهام دیگری که به‌طورمعمول پس از تماس تلفنی، ماحصل آن را در روزنامه نیز منتشر می‌کردیم.
کمی که گذشت به این نتیجه رسیدم که متأسفانه برخی از ما ایرانی‌ها زیاد اهل مطالعه کردن نیستیم بنابراین باید این موارد خاص را در قالب عکس کارکنیم تا نتیجه بهتری بگیریم. امروز هم مردم کمتر کتاب تاریخی می‌خوانند اما اگر از همان کتاب فیلمی تهیه شود، مردم از آن بیشتر استقبال می‌کنند.
از سال ۸۶ با پیشنهاد برخی از اساتید ازجمله استاد عزیزم «لئون میناسیان» به برگزاری نمایشگاه عکس روی آوردم. زیرنویس عکس‌ها را کوتاه انتخاب می‌کردم چون می‌خواستم در ذهن بازدیدکنندگان سؤالاتی مطرح گردد و شدت علاقه آن‌ها را بسنجم و سپس پاسخگوی سؤالاتشان باشم.
همچنین کارگاه‌هایی را در رابطه با موضوع شناخت اصفهان برگزار می‌کردیم. در نمایشگاه فعلی در نگارخانه صفوی هم میز گپ‌وگفت همراه با جلسات پرسش درباره مباحث اصفهان‌شناسی و مکان‌های ناشناخته دایر کرده‌ایم؛ این نشست‌ها دوستانه و مرتبط با شهر اصفهان است و به شکل تخصصی نیست.
نکته دیگر اینکه صفحات فیک در اینستاگرام درباره تاریخ اصفهان زیاد شده و هدف بنده این است که اطلاعات دقیق و صحیحی به مردم از اصفهان ارائه شود.
اساس انتخاب نام سارویه برای نمایشگاه از کجا است؟
سارویه از بناهای بسیار قدیمی و باستانی اصفهان است که قدمت آن بر اساس منابع به قبل از طوفان نوح بازمی‌گردد اما امروز به آن تپه اشرف می‌گویند که وجه‌تسمیه دقیقی ندارد و قدمت آن تا حدود سلسله اشکانیان به عقب بازمی‌گردد.
در وجه‌تسمیه سارویه گفته‌شده که چون ملات به‌کاررفته در این بنا از ساروج بوده و یا اینکه چون این بنا کنار رودخانه بناشده در زبان محلی بنام «سراُو» گفته‌شده است. اُو به معنای آب است و چون در کنار زاینده‌رود بوده و سر-اُو همان سارویه است. در ساخت جاهایی که رطوبت داشته از ملات ساروج استفاده می‌شده ازجمله حمام‌ها، پل‌ها و آب‌انبارها به حالت بتن عمل می‌کرده است. امروز حتی نام سارویه در تاریخ اصفهان مغفول مانده است.
بنده افتخار داشتم در کتاب چهارجلدی به نام دانشنامه تخت فولاد است که بالغ‌بر حدود یکصد نفر پژوهشگر به سبک دانشنامه جهان اسلام مدخل نوشته‌اند، همکاری داشته باشم. در این مجموعه شخصیت‌هایی که در تاریخ اصفهان اثرگذار بودند و نامشان جایی ثبت‌نشده بود را در این دانشنامه گنجاندیم. درواقع اصفهان باشخصیت‌هایش جان می‌گیرد و اگر شخصیت‌ها نباشند، اصفهان نیست و اگر اصفهان نباشد، شخصیتی هم نخواهد بود این‌ها به‌نوعی لازم و ملزوم یکدیگر هستند.
آثاری که در نمایشگاه سارویه به نمایش درآمدهاست درجاهای دیگر هم به نمایش گذاشته‌شده است؟
خیر؛ در ۱۰ نمایشگاه قبلی که همگی با محوریت تاریخ اصفهان برگزار شد، به‌جز یک نمایشگاه از معضلات اصفهان که مسئولان شهر را مورد خطاب قرار داده بود همگی به تاریخ اصفهان مربوط می‌شد. ازجمله «مکتب‌خانه ابوسعیدابوالخیر» در اژیه. او شهرت جهانی دارد و برای دیدن یکی از شاگردانش به اژیه سفرکرده و به‌پاس این دیدار شاگرد یا شاگردانش مکتب‌خانه‌ای برای وی ساخته بودند که در دوره حاضر رو به تخریب و نابودی است.
کتیبه‌ای در بیرون «امام‌زاده احمد» مربوط به دوران غزنویان وجود دارد. روزی یک خانم به این تصویر در نمایشگاه خیره شده بود و من نیز زیرنویس تصاویر را محدود می‌نویسم که همین باعث شد آن خانم بیاید و بگوید من و خاندانم دو قرن است در این شهر زندگی می‌کنیم، اما اطلاع نداشتیم این سنگ این اندازه ریشه تاریخی دارد و چگونه این سنگ این کتیبه به اینجا منتقل‌شده. همان‌ها روز بعد با خانواده و اهل محل آمدند و از محل دیدن کردند. باید مردم را به بلوغ فکری برسانیم و به نظر می‌رسد صداوسیما در این زمینه می‌تواند عملکرد بهتری نسبت به اکنون داشته باشد. ازجمله با دعوت از کارشناسان پرتجربه و متخصص می‌تواند در راستای این شناخت، سهم شایان توجهی داشته باشد.
آیا می‌توانیم بگوییم این نمایشگاه کنشگری اجتماعی در مردم ایجاد می‌کند؟
برپایی نمایشگاه‌های در این طی این سال‌ها در ذهن مردم بسیار مؤثر بوده و علاقه پیداکرده‌اند عامل شناخت آن‌ها همین کارهای ما بوده است. نمونه مشخص در این رابطه یک یخچال قدیمی است و پژوهشگری به نام «یورگنسن» به اصفهان آمده و این یخچال را دیده است؛ اما از مردم اصفهان، شاید فقط تعداد محدودی این اثر ارزشمند و آثاری ازاین‌دست را می‌شناسند.
امروز در نمایشگاه خیلی از افراد تمایل پیداکرده‌اند، بدانند این تنها یخچال اصفهان که در قدیم یخ تولید می‌کرده در کجا واقع‌شده و چه سابقه و ویژگی‌هایی دارد؟ این سازه در آستانه ثبت در میراث فرهنگی و گردشگری به‌عنوان تنها یخچال دیواره‌دار ایران است. افراد وقتی عکس را می‌بینند می‌پرسند مکان این اثر کجا واقع‌شده تا مراجعه کنیم و به تماشای آن بنشینیم.
کارهای شما چقدر در حفظ و نگهداری بناهای تاریخی اصفهان تأثیر داشته است؟
وقتی تعداد بازدیدکنندگان از اثری تاریخی زیاد شود، میراث فرهنگی هم اقدام می‌کند و راغب می‌شود این بناها را مورد مرمت قرار دهد. چند درصد از مردم می‌دانند در قدیم چگونه یخ درست می‌کرده‌اند؟ اگر درباره یخچال‌ها هم کتاب بنویسم قشر محدودی مانند دانشجویان می‌خوانند.
در کنار نمایشگاه چه فعالیت ساختاری دیگری می‌توان انجام داد تا تأثیرگذاری بیشتری داشته باشد؟
تصور می‌کنم کارگاه‌ها تأثیر زیادی دارند. به‌عنوان‌مثال در نمایشگاه‌های قبلی، در روزهای نخست برپایی نمایشگاه که کارگاه برگزار می‌کردیم حدود چهار صندلی می‌گذاشتیم اما در روزهای انتهایی به بالای ۶۰ صندلی می‌رسید. بعدازآن علاقه‌مندان عنوان می‌کنند که ما خود مکان بزرگ‌تری در نظر می‌گیریم و شما بیایید و درباره آثار تاریخی حرف بزنید.
نمایشگاه سارویه رویکردسیاه نمایی ندارد؟
خیر؛ سارویه فقط جنبه آموزشی و معرفی فضاهای کمتر دیده‌شده را دارد. باغ فاتح‌الملک یا تنها آسیاب آبی اصفهان در آثار من خیلی شناخته‌شده نیستند و نمایش آن‌ها با این هدف برگزارشده که مخاطبان جاهای کمتر دیده‌شده را ببنند و سپس به بازدید آن‌ها بروند.
این نمایشگاه حس حسرت به مخاطب القا نمی‌کند؟
نمایشگاه‌هایی که جاهای کمتر دیده‌شده را معرفی کند در ظاهر به این شکل است اما رویکرد سیاه‌نمایی ندارد. آثار ایران و خاصه اصفهان مظلوم واقع‌شده‌اند. امیدوارم مسئولان شهر بیایند و ببینند چه گنجینه‌هایی در این شهر نهفته که خیلی از مردم اطلاعی از آن ندارند و با راهکارهای صحیح از نابودی و تخریب آن‌ها جلوگیری کنند.
چرا نمایشگاه را درجایی وسیع‌تر برپا نکرده‌اید؟
ابتدا فضاهای مدرن را برای نمایش تصاویر انتخاب کردم اما آن فضا با آثار کهن و تصاویر من همخوانی نداشتند. وقتی فضای نگارخانه صفوی را دیدم که بافت آن تلفیقی از صفوی و قاجار است و یک فضای سنتی دارد، این مکان را برای نمایشگاه برگزیدم.
چرا باوجود مراکز علمی و خصوصی، همچنان مردم با شهر و دیار خود ارتباط ندارند و بیگانه‌اند؟
بدین خاطر که در پاره‌ای از مواقع در غفلت مسئولین، کار دست نااهلان افتاده است. زمانی که شبکه‌های مجازی گسترده شد، هر فردی از راه رسید عنوان محقق تاریخ اصفهان را با خود یدک کشید و عجیب اینکه دنبال کننده‌های آن‌ها هم زیاد بودند. همیشه این را گفته‌ام که فردی که مرتکب قتل می‌شود فقط یک نفر را از بین برده است اما فردی که اطلاعات غلط تاریخی می‌دهد، یک و چه‌بسا چندین نسل را نابود و گمراه می‌کند.
بسیار معتقدم و تأکیددارم که هر مطلب تاریخی، باید مستند باشد و بنده سعی نمودم در کتاب نسخه ارم، هر مطلبی عنوان‌شده را با ذکر منبع بیاورم. هر حرفی زده‌ام بر اساس استناد به منابع و یا گفتگوهای محلی با مطلعین بوده است.
نشر دادن مطالب غلط و فاقد منبع آفت جان تاریخ شده است. خاطرم هست سال‌ها پیش آقای راهنما (لیدر) که از طرف میراث فرهنگی به کنار پل خواجو جهت توضیح بنادر ایام نوروز رفته بود می‌گفت سنگ قبوری که در پل خواجو حدود شاه‌نشین کارشده، آرامگاه شاهزادگان صفوی هستند و جالب اینکه این اشتباه در شبکه‌های مجازی نیز تکرار شده بود به‌راحتی مطالب غلط را نشر می‌دهند. واقعیت این است که سنگ‌های مذکور، مربوط به در دوره پهلوی اول است. آن زمان حکومت در مرمت پل خواجو، از سنگ‌های تخت فولاد که در نزدیکی پل خواجو واقع‌شده بود، جهت مرمت پل استفاده کردند!
تصور می‌کنم مرکز اصفهان شناسی و همچنین سازمان میراث فرهنگی باید فکری برای این قبیل موارد بکنند و مطالبی که در فضای مجازی به‌صورت غلط درباره تاریخ نشر می‌دهند جلوی آن را بگیرند. به‌عنوان‌مثال فردی جهت تدوین پایان‌نامه‌اش با بنده تماس گرفت و گفت قسمت صفوی مسجد سید کجا واقع‌شده؟ گفتم مسجد سید مربوط به دوره قاجار است. آن فرد در واکنش به‌پاسخم گفت: استادم در صفحه شخصی خود این را گفته است. به او گفتم در منابع آمده است که اینجا را مجتهدی به نام شفتی ساخته است. حالا همین فرد سخنان حقیر را که مستند به وی می‌گفتم قبول ندارد و بر سخنان دروغ همان فرد در فضای مجازی تأکید و اصرار می‌کند.
چرا این آثار مورد کم‌توجهی قرارگرفته است؟
به دلیل اینکه مورخان، اولیای شهر، میراث فرهنگی، مرکز اصفهان شناسی، صداوسیما این بناها را کمتر معرفی نکرده‌اند. تولید برنامه‌های فاخر در رابطه با این آثار بسیار ضرورت دارد.
طبیعی است که وقتی ما این بناهای فاخر و گمنام تاریخی را معرفی نکنیم، افراد ناشناس به خود اجازه می‌دهند در فضای مجازی جولان بدهند. پیشنهاد دارم هر فردی که می‌خواهد در رابطه با مسائل تاریخی در فضای مجازی فعالیت داشته باشد، از مرکز اصفهان‌شناسی و خانه ملل یا سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مجوز بگیرد.
عوام اطلاعات چندانی در این خصوص ندارند بنابراین معرفی این مکان‌های مغفول مانده وظیفه همگانی به‌ویژه رسانه ملی، مراکز فرهنگی و پژوهشگران این حوزه است.
امیدواری به پابرجاماندن این آثار با همین وضعیت کنونی تا چه زمانی ممکن است؟
اگر همین وضعیت باشد تا کمتر از چهار دهه دیگر که در خوشبینانه‌ترین حالت ممکن خواهد بود اما در حالت بدبینانه کمتر از ۱۰ سال دیگر دوام نمی‌آورند.
«مناره چهل دختران» و «مناره ساربان» در بافت محله جویباره اصفهان، از بناهای دوره سلجوقی هستند و یک تابلوی راهنما ندارند. بارها در مصاحبه‌هایی که با بنده شده عنوان کرده‌ام اگر خودرویی در منطقه این بناها ترمز ببرد مستقیم به این منار برخورد می‌کند و آن را از بین می‌برد و بدتر اینکه خودروها از فاصله چندسانتیمتری دیواره این مناره‌ها تردد می‌کنند.
در خیابان‌ها تابلو به سمت سرویس بهداشتی داریم اما برای بنای سلجوقی با حدود یک‌هزار سال قدمت تابلویی وجود ندارد.
منار چهل دختران وضعیت بدتری دارد و یکی از مهم‌ترین کتیبه‌های تاریخی در این منار قرار دارد. یکی از تنها مناره‌هایی در اصفهان است که تاریخ کهنی دارد و از بس ماشین‌ها تردد کرده‌اند پایین منار ساییده شده است و باید تحت مراقبت جدی قرار گیرد. سوال این است که چرا میراث فرهنگی تابلوی راهنما و معرفی برای این اثر نمی‌گذارد؟ حتی همسایه‌های هم‌جوار منار نمی‌داند این آثار چه قدمت و تاریخی دارند.
وضعیت مرمت مسجد امام، طرح جان‌پناه پل خواجو از دیدگاه شما چگونه است؟
ابتدا باید بررسی شود چرا این اتفاقات می‌افتد. معماران مشهوری در مرمت بنای مسجد امام اصفهان تاکنون نقش داشته‌اند اما سوال جدی این است که آیا برای هر مرحله از مرمت، نباید مهندس ناظر حضور می‌داشت تا کار به اینجا نرسد؟ طبیعتاً باید به این صورت باشد که وقتی بخشی از مرمت انجام می‌شود، مهندس ناظر باید نظر نهایی را بدهد و در صورت نیاز تمام‌وقت به وی بایستی به‌صورت فیزیکی در کنار معماران و مرمت گران حضورداشته باشد.
سخن پایانی؟
اصفهان را دوست داشته باشیم و نسبت به آثار تاریخی این شهر مهربان باشیم. من معتقدم فردی که در اصفهان متولدشده باید بتواند حداقل ۱۵ دقیقه درباره شهر اصفهان صحبت کند.
کد خبر 619701منبع: ایمنا
کلیدواژه: مرکز اصفهان شناسی و خانه ملل بناهای تاریخی مناره های اصفهان مناره کتاب نمایشگاه نگارخانه صفوی دوران قاجاریه اشکانیان سلسله صفویه ميراث فرهنگي صدا و سیما اژیه شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق اصفهان شناسی بناهای تاریخی فضای مجازی کمتر دیده شده تاریخ اصفهان میراث فرهنگی نمایشگاه ها شناخته شده شهر اصفهان واقع شده پل خواجو
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۴۸۳۹۰۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
برپایی نمایشگاه دست‌های کوچک اندیشه‌های بزرگ در یزد
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز یزد، جشنواره‌ای از توانمندی‌های هنری دانش آموزان دبستان پسرانه حضرت امام حسین علیه السلام در قالب نمایشگاه دست‌های کوچک اندیشه‌های بزرگ در دبستان پسرانه حضرت امام حسین علیه السلام برپا شد.
در این نمایشگاه بیش از ۵۰۰ اثر هنری دانش آموزان این دبستان شامل نقاشی روی کاغذ و سنگ، کاردستی‌های حجمی (ماکت خانه، منظره)، زیبا نویسی، نجوم و دست سازه‌های علوم به نمایش گذاشته شد.
این نمایشگاه برای بازدید علاقمندان به مدت دو روز در محل دبستان پسرانه حضرت امام حسین علیه السلام دایر می‌باشد.
فوری/ انفجار در مناطق مرکزی ایران / اسرائیل به ایران، عراق و سوریه حمله کرد